الحذف في المتلازمات النحوية من منظور الدراسات الأسلوبية "المجموعة القصصية (Beyaz Türkü) الأنشودة البيضاء لـ بكير يلدز أنموذجا"

نوع المستند : المقالة الأصلية

المؤلف

قسم اللغة التركية وآدابها، كلية اللغات والترجمة، جامعة الأزهر، مصر

10.21608/jfpsu.2025.406262.1457

المستخلص

 يعد الحذف ظاهرة لغويّة لها فوائد دلاليّة، وأغراض بلاغيّة كثيرة، يتناول هذا البحث ظاهرة الحذف في المتلازمات النحوية بوصفها إحدى الوسائل الأسلوبية البارزة التي تسهم في تكثيف المعنى وتحقيق الإيجاز، وذلك من خلال تطبيقها على المجموعة القصصية (Beyaz Türkü) الأنشودة البيضاء للكاتب التركي بكير يلدز، وتهدف الدراسة إلى إماطة اللثام عن الأبعاد الأسلوبية والجمالية للحذف داخل المتلازمات النحوية لا سيما الحذف في المتلازمات الاسنادية - المسند والمسند إليه، والحذف في المتلازمات غير الإسنادية - التراكيب الإضافية والوصفية والحذف في متلازمات التعدية-، واعتمدت الدراسة المنهج الوصفي التحليلي القائم على رصد المواضع التي وقع فيها الحذف، وتحليل بنيتها اللغوية ودلالتها السياقية، وتوصلت الدراسة إلى أن الحذف في المتلازمات النحوية عند بكير يلدز لم يكن مجرد حذف لغوي، بل كان مقصودا لأغراض دلالية وجمالية، أبرزها تكثيف المعنى، توجية الانتباه، ولإضفاء طابع الغموض والتشويق، بالإضافة إلى تسريع الإيقاع السردي وتعميق الأثر العاطفي، وفي نهاية البحث يأتي ثبت المصادر والمراجع.
 

الكلمات الرئيسية

الموضوعات الرئيسية


  1. المصادر التركية

    1. Bekir Yıldız: Beyaz Türkü, Cam Yayınevi, İstanbul, Baskı, 1975.

    المصادر العربية

    1. أبو القاسم الزمخشري: أساس البلاغة، دار إحياء التراث، بيروت، ط3، 1992م.

    المراجع العربية

    1. خليل أحمد عمايرة: في نحو اللغة وتراكيبها منهج وتطبيق، عالم المعرفة، جدة، ط1، 1984م.
    2. سمير شريف إستيتية: اللسانيات المجال والوظيفة والمنهج، عالم الكتب الحديث للنشر والتوزيع، اربد، الأردن، ط1، 2005م.
    3. سمير عوض الله رفاعي: أسلوبية التركيب في شعر الشريف مرتضى، مكتبة الآداب، القاهرة، ط1، 2010م.
    4. شفيقة العلوي: محاضرات في المدارس اللسانية المعاصرة، ط1، بيروت، أبحاث للترجمة والنشر، 2004م.
    5. شكري محمد عياد: اللغة والإبداع، مبادئ علم الأسلوب العربي، دار الكتاب العربي، بيروت، ط1، 1988م.
    6. صبحي أبراهيم الفقي: علم اللغة النصي بين النظرية والتطبيق، دار قباء للطباعة، القاهرة، ط1، 2000م.
    7. طاهر سليمان حمودة: ظاهرة الحذف في الدرس اللغوي، الإسكندرية، الدار الجامعية، 1998م.
    8. محمد كامل: غاية الأمانى فى تفضيل قواعد اللسان العثمانى، مطبعة قصبار, الباب العالى، دار السعادة، ط1، 1314هـ.
    9. محمود نخلة: مدخل إلى دراسة الجملة العربية، بيروت، دار النهضة العربية، 1988م.
    • نور الهدى بارديس: بلاغة الوفرة وبلاغة الندرة، دار الفارسى للنشر والتوزيع، الأردن، ط1، 2008م.

    المراجع التركية

    1. Halim Ulaş: Cümle ve Metin Bilgisi, Aktif Yayınevi, İstanbul, 2001.
    2. Ahmet Çoban: Edebiyatta Üslup Üzerine, Akçağ yayınları, 1.baskı, Ankara, 2004.
    3. Ahmet Kabaklı: Türk edebiyat, Türk Edebiyat Yayınları, 1.cilt, Istanbul.
    4. Doğan Günay: Metin Bilgisi, Multılıngual Yayınları, Baskı, İstanbul, 2007.
    5. Doğan Günay: Sözcükbilime Giriş, Multılıngal Yayınları, İstanbul, 2007.
    6. Emin Özdemir: Edebiyat Bilgileri Sözlüğü, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1993.
    7. Enfel Doğan: Türkçe Cümle Bilgisi, T.C Anadolu Üniversitesi Yayını, 1.Baskı, Eskişehir, 2012.
    8. Fuat Bozkurt: Türkiye Türkçesi, Türkçe Öğretiminde Yeni Bir Yöntem, Kapı Yayınları, 4. Baskı, İstanbul, 2010.
    9. Günay Karaağaç: Türkçenin Sözdizimi, Kesit yayınları, 5.Baskı, İstanbul, 2009.
    10. İbrahim Delice: Türkçe Sözdizimi, Kitabevi, 4.Baskı, İstanbul, 2012.
    11. Hikmet Dizdaroğlu: Tümce Bilgisi, TDK Yayınları, Ankara, 1976.
    12. Hüseyin Cahit, Leylâ Karahan, Dilek Ergönenç: Türkçe Sarf ve Nahiv, Türk Dil Kurumu, Ankara, 2000.
    13. Leylâ Karahan: Türkçede Söz Dizimi, Akçağ Yayınları, 20.baskı, Ankara, 2014.
    14. Kaya Bilgegil: Türkçe Dilbilgisi, Salkımsöğüt Yayınları, 3.Baskı, Erzurum, 2009.
    15. Mehmet Aydın: Dilbilim Elkitabı Temel Kavramlar ve Kunular, 3F Yayınevi, 2. Baskı, İstanbul, 2007.
    16. Mehmet Hengirmen: Dilbilgisi Ve Dilbilim Terimleri Sözlüğü, Engin Yayınevi, 1.Baskı, Ankara, 1999.
    17. Muharrem Ergin: Türk Dil Bilgisi, Bayrak Basımı, İstanbul, 2012.
    18. Muhittin Bilgin: Anlamdan Anlatıma Türkçemiz, C. Kültür Bakanlığı, 1.Baskı, Ankara, 2002.
    19. Mustafa Özkan, Osman Esin, Hatice Tören: Yüksek Öğretimde Türk Dili, 5.Baskı, İstanbul, 2001.
    20. Mustafa Özkan, Veysi Sevinçli: Türkiye Türkçesi Söz dizimi (Kelime Çözümlemeli), Akademik Kitaplar, 5.Baskı, İstanbul, 2013.
    21. Neşe Atabey, Sevgi Özel, Ayfer Çam: Türkiye Türkçesinin Sözdizimi, Papatya Yayınları, 2.Baskı, İstanbul, 2003.
    22. Rasih Erkul: Cümle ve Metin Dilbilgisi, Ani Yayıncılık, Ankara, Şubat, 2004.
    23. Songül Taş: Samim Kocagöz Yazar-Eser-Üslup, T.C. Kültür Bakanlığı, 1.baskı, Ankara, 1998.
    24. Tahir Necat Gencan: Dilbilgisi, Tek ağaç, 1.Baskı, Ankara, 2007.
    25. Tahsin Banguoğlu: Türkçenin Grameri, TDK Yayınları, 6.Baskı, Ankara, 2000.
    26. Vecihe Hatipoğlu: Türkçenin Sözdizimi, Dtcf Yayınları, Ankara, 1982.
    27. Zeynep Korkmaz: Türkiye Türkçesi Grameri Şekil Bilgisi, TDK Yayınları, 3.Baskı, Ankara, 2009.

    المراجع الأجنبية

    1. David Crystal, Derek Dary: Investigating English Style, First Published, Dai Nippon Printingco, Hongkong, 1969.
    2. Voir Lucien Tesniére: Eléments de Syntaxe Structurale, Paris, 1958.

    كتب مترجمة إلى اللغة العربية

    1. جون ليونز: نظرية تشومسكي اللغوية، ترجمة: حلمي خليل، الإسكندرية، دار المعرفة الجامعية، 1985م.

    المقالات والدوريات التركية

    1. Filiz Meltem Erdem Uçar: Çağatay şairi Atayının Divanında Eksiltili Yapılar, Türk Uluslararası Dil, Edebiyatı ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, Sayı 11, 2017.
    2. Hülya Askın: Metindilbilim Açısından Bir Çözümleme, Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 21, 2006.
    3. Kerime Üstünova: Cümle Çözümlemelerinde Yüzey Yapı - Derin Yapı İlişkileri, Türk Dili Dergisi, Kasım, 1998.
    4. Mehmet Özmen: Bir Eksiltili Cümle Tipi Üzerine. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 4 Sayı: 4, 1996.
    5. Muzaffar Uzum: Bir Uslup Belirleyici Olarak Yüklem Eksiltili Cümleler, Karadeniz Araştırmalar, XIX\75, 2022, s.956.

    الرسائل التركية

    1. Selma Erdağı: Yakup Kadrı Karaosmanoğlu’nun (Yaban) Adı Romanın Mettindilbilimsel Çözümlemesi, Kafkas Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 2008.
    2. Şermin Kalafat: Çoktan Seçmeli Sinav Sistematiğinin Metin Dilbilimsel Çözümlenmesi, Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2009.

    القواميس والمعاجم العربية

    1. ابن دريد أبي بكر محمد بن الحسين الأرزي البصري: جمهرة اللغة، مكتبة المثني، بغداد – العراق، ج2، 1345هـ.
    2. أبو الفضل جمال الدين محمد بن مكرم ابن منظور: لسان العرب، دار لسان العرب، بيروت، 1997م.
    3. أبي عبد الرحمن بن أحمد الفراهيدي: العين، تح: مهدي المخزومي، إبراهيم السامرائي، مؤسسة الأعلى للمطبوعات، بيروت – لبنان، ط1، ج3، 2001م.
    4. إسماعيل بن حماد الجوهري: الصحاح تاج اللغة وصحاح العربية، تح: محمد محمد تامر، دار الحديث القاهرة، 2009م.

    القواميس والمعاجم التركية

    1. Ali Püsküllüoğlu: Öz Türkçe Sözlük, Arkadaş Yayınevi, 11, Baskı, Ankara, 1994.
    2. Berke Vardar vd: Dilbilim Ve Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü, Sevinç Basımevi, Ankara, 1980.
    3. Kâmil İmer, Ahmet Kocaman, A. Sumru Özsoy: Dilbilim Sözlüğü, Böğaziçi Üniversitesi Yayınevı, 1. baskı, İstanbul, Mays 2011.
    4. Seyit Kemal Karaalioğlu: Resimli Türk Edebiyatçılar Sözlüğü, İnkılap ve Aka Kitabevleri, 2 basım ,İstanbul, 1982.
    5. Tahir Yüksel: Dilbilgisi Kavramları Sözlüğü, Uyanış Yayınevi, İstanbul.
    6. Türk Dil Kurumu: Türkçe Sözlük, TDK Yayınları, 8. baskı, 1. Cilt, Ankara, 1988.

    شبكة الانترنت

    1. https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/yildiz-bekir.